Letrilandia é un método fonético que presenta as letras a través dos personaxes dun país de fantasía, Letrilandia.
A introducción comeza coa chegada ao país das letras, do Señor Estudios, ao que lle chama moito a atención a forma do corpo e como falan os seus habitantes; así que se adican a anotar todo o que observa na súa libreta. Tamén se da de conta de que cando varios habitantes falan á vez, forman palabras.
O país de Letrilandia comprende a aprendizaxe das vocais (familia Real), as consoantes (personaxes con diferentes profesións) e de determinados simbolos e normas gramaticais e de escritura. As razóns son sempre fantásticas, ben para os signos de puntuación segundo o seu carácter, por exemplo Doña esaxerada que é a exclamación, ou ben para determinadas normas como escribir as palabras cara a esquerda porque á dereita atópase o País dos Xigantes que están sempre enfadados, así que as letras nunca se dirixen cara alí.
Fundamentos do método
Principios pedagóxicos
Direccións nas que avanza a aprendizaxe:
– Da linguaxe oral ao escrito: dos fonemas, da conversación e do diálogo á interpretación do signo escrito (lectura)
– Do coñecido ao descoñecido: das persoas reais ou posibles, a familia, os oficios comúns, o campo, a cidade, á letra.
– Do sinxeloo ao complexo: do fonema á sílaba, desta á palabra e da palabra á frase.
– Do concreto ao abstracto: da personaxe real á letra-símbolo.
- Permite a globalización e facilita a participación activa: o niño identifícase cos personaxes, asimila e transfiere as súas conductas, repite as suás conversacións, aporta solución…
- Fomenta o interés, a atención, a sorpresa e la alegría.
- Conduce a diferenciación e asociación de fonemas dun xeito natural e progresivo, segundo as leis do contraste e a semellanza: b-v, l-ll, k-c-q…
- Permite a repetición introducindo un elemento lúdico: como cada letra fala só co seu fonema, cando manteñen conversacións entre letras é a imaxinación do neno a que traduce a conversación segundo a situación plantexada.
Esta forma de traballo consegue:
Obxetivos
– – Aprendizaxe significativo: atraer a atención do neno, que os comprenda e sexan de aplicación inmediata na súa vida.
– Que sexa o niño o que constrúe a súa propia aprendizaxe, porque se basan na experiencia e a comprobación dos erros.
– Aprender a aprender: cultiva gran cantidade de aprendizaxes e se lles ensina a aplicalos co descubrimento.
– Non memoriza, senon que comprende os cambios de son das letras.
– O principio de globalización, presente en todos os contos, e traballa desde o madurativo (esquema corporal, observación, memoria, expresión…) ata a integración no medio natural e social.
Características do método
- Está comprobado que os niños aprenden con ell de xeito doado e alegremente, esperando con impaciencia o momento para coñecer a unha letra nova.
- É creativo, porque sempre poden incorporarse aventuras, feitos e detalles novos.
- É madurativo, porque constantemente se traballan os aspectos necesarios e previos é lectura, co fin de que a aprendizaxe sexa consciente e seguro.
- É un método aplicable ao Segundo Ciclo de Infantil e Primer Ciclo de Primaria, moi axeitado para recuperar dislexias e aplicable a nenos con dificultades de aprendizaxe.
- Enfrenta ao niño intencionadamente con dificultades comúns para que traballe na súa resolución.
- Preven os erros de confusión (h-ch, b-v) e globaliza os fonemas conflictivos (k-c-q, j-g…).
- É axeitado para o seu uso en aulas heteroxéneas, con distintos grados de madurez, pois en todos os casos perfeccionan a lingua oral e exercitan as súas capacidades, e mentras uns poden aprender a leer con facilidade, outros interesanse por escoitar o conto.
- Prepara para coñecer as regras ortográficas e permite a interiorización da normativa.
- Contribúe é correcta lateralización coas referencias é dirección e sentido en que camiñan as letras.
- Emprega debuxos que resaltan a grafía das letras.
- Desenvolve o sentido da orde e a imaxinación.
- Cada personaxe tene unha canción que os nenos aprenden, acompañada de exercicios de psicomotricidade e de xogos que a acompañan.
ANÁLISIS DO MÉTODO
Adecuación aos procesos de lectura e escritura.
A lectoescritura é esencial na sociedade. É importante que desde moi pequenos os nenos sexan motivados e animados a facelo. Anque en idades temperás non podan desenvolver por completo estas capacidades, é aconsellable que se vain familiarizando coa lectura e que sexan mestres e familias os que cos métodos máis axeitados comecen a andadura.
A lectoescritura comprende a lectura e a escritura. Anque poida parecer que son tarefas similares ou dependentes unha da outra, escribir e ler son accións independentes e non porque se dea moi bien unha o ten que facer a outra, e ao revés.
Procesos de lectura:
Á hora de realizar unha lectura, podemos facela oral, é dicir, transformar os signos que vemos en linguaxe oral, ou ideovisual, esto é, interpretar os signos que percibimos polos ollos incorporándoos á nosa memoria sen necesidade de verbalizalos. Esta última trátase dunha lectura máis rápida e máis fluída na que interveñen procesos de comprensión, atención e memoria.
O proceso de lectura comprende unha mestura de habilidades que deben ir desenvolvéndose pouco a pouco.
– Habilidade visual: movimentos oculares, ampliar o campo visual, aprender cómo son as vogais, as sílabas e as palabras, movementos diagonais, exercicios de atención…
– Desarrollo da lingua oral e escrita: aprender vocabulario, ortografía, sintaxe, tipos de oracións…
– Actividades de comprensión: aprender a coñecer a idea principal do texto, facer síntese e resúmenes, ordenar textos…
– Actividades para desenvolver a memoria a curto e a longo plazo.
– Habilidades cognitivas:
– Procesos perceptivos: percepción visual, movemientos oculares (saccánidos e fijaciones) e análise visual.
– Procesos léxicos: recoñecemento de palabras clave.
– Procesos sintácticos das oracións (etiquetas na oracións, división, orde, tipo de oración…)
– Procesos semánticos: significado.
En canto á escritura, interveñen, ademáis da atención, comprensión e memoria, unha serie de cualidades que fan desta unha aprendizaxe máis lenta e complexo ,que debe iniciarse xa desde pequeños.Está implicado neste proceso , ademais do anteriormente comentado, o ton muscular, a coordinación, a ubicación espacial e a direccionalidade.
Habilidades que interveñen:
– Percepción – discriminación visual
– Correcta integración viso-auditiva
– Desarrollo das estructuras temporais
– Memoria auditiva e visual
– Lateralidade correcta
– Direccionalidade esquerda- dereita
O desenvolvemento destas habilidades é máis ou menos similar en todos os nenos.
Secuencia de aparición dos trazos
Dous anos: traza os primeros garabatos incontrolados, con barridos horizontalis e verticalis, husos e elipses. Realiza trazos circulares (curvilíneos) e bucles, sen someterse a un patrón ou modelo. |
Tres anos: traza epicicloides e híbridos nos que combina bucles concatenados e con diferente direccionalidade. O garabato é máis controlado e comeza a axustarse a modelos: copia círculos, rectas, ángulos e líñas en zigzag ou onduladas. |
Catro anos: traza rectas perpendiculares (cruces), rectas con direccionalidade, cadrados e círculos máos perfeccionados.
Primeiras letras. |
Cinco años: consolídadse o trazado de cadrados e rectángulos; debuxa triángulos; inscribe diagonais.
Son quen de dar forma á letra, pero no teñen interiorizada a traxectoria. Desorientacións de letras e palabras. |
Seis anos: logra o trazado de rombos e de líñas sinuosas cruzadas.
Resólvense as dificultades. |
Estas son idades orientativas, a meirande parte da rapazada é quen de realizar os trazos descritos nas idades sinaladas. Pódese afirmar que cando os nenos son capaces de realizar trazos para ambos sentidos, cara a dereita e cara a esquerda, é cando estan preparados para reproducir letras.
Aspectos que inciden na adquisición da escritura:
– Físicos (niveis de desarrollo, psicomotricidade fina, movimentos, posición…)
– Cognitivos (maduración mental)
– Socioculturais.
Elementos que inciden en la escritura:
– Postura e hábitos
– Movimentos gráficos
– Presión
– Velocidade
– Ritmo
O método Letrilandia adecúase as pautas sinaladas anteriormente e facilita a aprendizaxe.